----> zoek hier <----- Asjkenazische joden Bar Mitswa & Bat Mitswa Bazel, Karel de, architect Bernink, Klaas, kunstschilder Besnijdenis – Briet Mila Bevrijdingsfeest - Pesach Bezoekersruimte Bois Jourdan marmer Bima – Bieme Chanoeka - Inwijdingsfeest Chazan Choepa Claus, Eric, medailleur Dagsjoel Davidschild - Mogen Dovid - Jodenster Demografie Dierenriem - Zodiak Drukker, Sam, kunstenaar Etrog Feest & treurdagen Gebedskleed – zie Talliet Gedenksteen in de hal Getalsymboliek Gevangeniscellen Grote Sjoel Grote Verzoendag – Jom Kipoer Haaksbergen - de Synagoge Hachsjara Hagelstange, Edith, glas Hebreeuws - Ivriet Heilige Arke – Aron Hakodesj Inwijdingsfeest – Chanoeka Jaartijd Jad Jiddisj Jodenbrief Jom Kipoer - Grote Verzoendag Joods Nieuwjaar - Rosj Hasjana Joodse woorden Nederlands Kalender Kehila Keppel – Kipa Koosjer – Kasjeer Leesplankje Levieten en Kohaniem Linde, Van de, en Smits, architecten Loeach Loelàv Loofhuttenfeest – Soekot Lotenfeest – Poeriem Lourijsen, Lambert Maimonides Matzes in Enschede Mauthausen Mediene – buiten Amsterdam Menko Menko-van-Dam huis Menora Metaheerhuisje Mezoeza Mikwe – ritueel bad Minjan Neer tamied Neviiem Oorlogsmonument Oude Sjoel Achterstraat Parnassiem Parouches - Parochet - Voorhang Pesach - Bevrijdingsfeest Plattegrond Poeriem – Lotenfeest Punt, Annemiek, glazenier Rabbijn Rabbinaal Ramshoorn – Sjofar – Sjoufer Regenspurg, Piet Restauratie Rosj Hasjana - Nieuwjaar Schilderijen Kerkeraadskamer Sefardiem in Nederland Sjabbat Sjavoeot - Wekenfeest Sjeitel Sjoel Sjoel-shop Sjouchet – Sjoucheet Sjoufer - Sjofar – Ramshoorn Sjoumer – Sjomeer Smits en van de Linde, architecten Soekot - Loofhuttenfeest. Spenkelink, Melanie, kunstenares Spijswetten Spreuken en teksten Stenen Stadsgravenstraat Synagoge Talliet - Tallies Tefilien Tenach Tien Geboden Tijdlijn - Joodse geschiedenis Tora, zie Tenach Torarol Twaalf stammen van Israël Voorhang - Parouches - Parochet Wekenfeest - Sjavoeot WIZO Zionisme     << vorige    volgende >> .

  Sjabbat - Sjabbos

Vanaf vrijdagavond (zonsondergang) tot zaterdagavond (opkomst van de sterren) wordt sjabbat gevierd. Op vrijdagavond gaan in de Joodse gemeenten traditioneel de mannen naar de sjoel. De vrouwen bereiden thuis de feestelijke sjabbattafel voor. Twee kaarsen worden aangestoken en het bijpassende gebed wordt gezegd.

Als de man terugkomt van de sjoel wordt het avondmaal begonnen met het zegenen van de kinderen. Daarna wordt het 'sjolem aleichem' gezongen.


Vervolgens wordt een lofzang op de vrouw gezegd: "Een degelijke vrouw, wie zal haar vinden? Haar waarde gaat koralen te boven" (Spreuken 31: 10-31).

Hierna volgt de Kidoesj, de zegen over de wijn. Alle aanwezigen drinken een slokje van de zoete wijn uit de kidoesjbeker.

Vervolgens wordt de zegen uitgesproken over de challoth, de gevlochten broden, die met zout worden bestrooid. "Al uw spijsoffers zult gij met zout bestrooien en gij mag het zout [voorstellende het duurzame verbond met uw G'd] bij uw spijsoffers niet laten ontbreken". (Leviticus/Wajikra 2:13)

Dan wordt er uitgebreid gegeten. Traditioneel is dat kippensoep, kip of vlees. Het kan ook sjunt of sjolent zijn. Dit in Nederland niet echt bekende gerecht bestaat uit eieren, aardappelen, kikkererwten en stukken vlees. Het is een soort eenpansmaaltijd die al voor de ingang van de sjabbat op het vuur suddert en daardoor misschien wel lekkerder wordt.

Na de vrijdagavond maaltijd volgt het dankgebed [alleen als tijdens de maaltijd brood gebruikt is] voor de juist afgesloten maaltijd, dat soms wel tien minuten kan duren. Tijdens de maaltijden wordt veel gezongen en met elkaar gepraat.

De traditionele tweede maaltijd op sjabbatmorgen, direct na de ochtenddienst, bestaat uit gebakken vis of viskoekjes en aardappelsla.

Op zaterdagmiddag wordt de sjabbat afgesloten met de derde maaltijd. Het gebruik van eten en drinken staat hier niet centraal, maar het luisteren naar geleerde woorden en het bespreken van godsdienstige problemen.

De afsluiting van de sjabbat (havdala, letterlijk de scheiding tussen de sjabbat en de door-de-weekse dagen) kent de volgende rituelen. Op tafel staat een gevlochten kaars, een kidoesjbeker en een kruidenbusje met specerijen als laurier en kruidnagelen. Door de geur van deze specerijen proberen de joden het genieten van de toegevoegde sjabbatziel langer vast te houden. Deze geur verdwijnt na de sjabbat en de nieuwe week begint. Er wordt zoveel wijn in de kidoesjbeker geschonken dat de wijn over de rand loopt. Hiermee wordt de wens uitgesproken dat de geest van G'd gedurende de komende week net zo overvloedig aanwezig mag zijn. Sjabbat wordt afgesloten met het drinken van wijn en het blussen van de kaars daarin. De brandende kaars is een herinnering aan het eerste vuur dat op vrijdagavond aangestoken was.

Sjabbat is de wekelijkse rustdag, een "heilige dag van bezinning en rust". Voor de orthodoxe joden is het bezoeken van de sjoel op die dag belangrijk. Zij volgen lessen en ontwikkelen zich verder in hun geloof. Met familie en vrienden wordt ook genoten van "een dagje vrij".

Op sjabbat mag men niet creatief bezig zijn. Er mag geen vuur gemaakt worden, er mag ook geen licht aangestoken worden. Autorijden is ook verboden. Ook het opnemen van de telefoon hoort tot de verboden. Alleen te voet mag men zich verplaatsen. Muziek maken gebeurt ook niet. Er geldt een werkverbod voor 39 hoofdwerkzaamheden.

Het uitgangspunt bij de definitie voor wat werk dan is, wordt gevormd door de werkzaamheden die nodig waren bij de bouw van de tabernakel. Al het handwerk dat daarbij gedaan werd, mag niet op sjabbat gedaan worden.

G'd rustte op de zevende dag niet omdat hij moe was, maar om de mens te leren boven de dingen te staan. De mens moet geen slaaf van zijn werk en van de techniek worden. De zevende dag van de week herinnert vooral aan de schepping van de wereld. Sjabbat is de "echtgenote" van G'd, dus de koningin.

Het is de enige dag met een naam. De andere dagen hebben een nummer: zondag is dag één, maandag is dag twee enzovoort.



In Enschede wordt momenteel op vrijdagavond geen bezoek gebracht aan de sjoel. De dienst vindt plaats op zaterdagmorgen in de dagsjoel, vanaf half tien. In principe is de dienst vrij toegankelijk voor individuele bezoekers. Wel worden die verzocht zich te voren aan te melden bij de Rabbijn of de voorzitter van het NIG-Enschede.

In de Grote Sjoel zijn de attributen die nodig zijn tijdens de sjabbatmaaltijd terug te vinden op die vier ramen in de vrouwengalerij, die niet over de tien woorden (geboden) gaan.

Zie bij Spreuken en teksten Feest & treurdagen