Leesplankje
de Synagoge van
Enschede




Prinsestraat 14-16, Enschede

Hits: -1
    << vorige    volgende >> .


  Leesplankje

Het Hebreeuwse leesplankje is ontworpen door Schoontje Hartog Izabella Engelsman in 1930. Zij was geboren te Wijk bij Duurstede op 7 juni 1886. Waarschijnlijk heeft zij haar opleiding gehad in Amsterdam. In 1912 vertrok zij naar Groningen. Hier werkte zij bijna dertig jaar lang als leerkracht bij het lager onderwijs. Op 23 juli 1943 werd Schoontje Engelsman vermoord te Sobibor.

Het Joodse leesplankje, waarop vrijwel alle Hebreeuwse klinkers en medeklinkers staan, is qua idee en vormgeving geheel gebaseerd op het bekende "aap–noot–mies plankje" van de leesmethode Hoogeveen. Er is echter geen leesmethode bij ontwikkeld. Opmerkelijk is dat de inhoud godsdienstig neutraal is. De afbeeldingen hebben geen relatie met elkaar. Het is vooral bedoeld om te leren lezen en de letters te leren kennen.

Het Nederlandse plankje kent verschillende versies. Onder andere een voor het onderwijs in de voormalige kolonie Nederlands-Indië met passende afbeeldingen uit de Oost.

Het Joodse leesplankje kent twee versies. De woorden van de twee versies zijn gelijk gebleven. De afbeeldingen van de herziene versie zijn duidelijker geworden.

Dit tweede plankje is ontworpen door Lion Slagter (1913-1987), voor de oorlog onder meer dirigent van het Rotterdamse sjoelkoor en voorganger te Apeldoorn, na de oorlog chazzan te Enschede(1945–1957) en Arnhem, en legerrabbijn (vanaf november 1956).

Het eerste woordje, rechts bovenaan, luidt "ner" = licht. Op de versie van Engelsman staat een kandelaar met kaars. Op de versie van Slagter wordt alleen de vlam van de kaars afgebeeld. Zo blijft het bij kleine correcties. Van rechts naar links worden de volgende woorden en afbeeldingen geleerd. Lion Slagter heef ook op twee plaatsen, bij michtav en bij sjoelchan namelijk, de daar stomme klinker sh’va als onderletter weggelaten.

waw = haakjam = zeekos = bekereets = boomkaf = lepelhar = bergner = licht
pach = kanchoet = draadiesj = manzer = kransdack = visgan = tuinsak = zak
sjoelchan = tafelmichtav = schriftsefer = boekbajit = huistsvie = hert


externe link
bron:
Studia Rosenthaliana, 1999.
A Hebrew reading Board by Judy Schagen
 
externe link
Versie van Ram Katzir (2000)
 
Zie ook: Hebreeuws 
externe link
Zie: Joods Monument
"Schoontje Engelsman"
 
externe link
Beide leesplankjes zijn te zien in het "Educatorium Ootmarsum"