Menko-van-Dam huis
de Synagoge van
Enschede
Prinsestraat 14-16, Enschede
Enschede
Prinsestraat 14-16, Enschede
Hits: -1
Het Menko-van-Dam huis
Sigmund Nathan Menko en zijn vrouw Emma Rosa van Dam woonden aan de Noorderhagen tot dat huis in 1914 afbrandde. Aan brandstichting werd gedacht, maar werd nooit bewezen. Dochter Edith, toen 20 maanden oud, zat op haar po in haar kinderbedje te lachen en te zwaaien naar de vlammen toen ze door haar moeder Emma werd gered.
Al eerder wilden zowel Alfred Henri Menko als zijn broer Sigmund gaan bouwen in de nieuw aan te leggen wijk "de Stadsweide", en Alfred had al contact gehad met de lokale architect de Wijs, die al blauwdrukken had vervaardigd. Door de brand mocht Sig echter eerst bouwen.
Een week na de brand gaf Sigmund aan Karel de Bazel opdracht to het bouwen van een modern huis aan de Rembrandtlaan 52, nu Tromplaan, voorzien van alle moderne snufjes, zoals centrale stofzuiginstallatie, een waskoker waarin je de vuile was van de slaapverdieping naar beneden kon gooien naar de waskelder enz.
Op 13 mei 1941 werd het huis van Sigmund gevorderd door de SD.
In 1945 heeft het korte tijd gediend als opvanghuis voor teruggekeerden uit de kampen en uit de onderduik.
Van 1962 tot 1980 was dit "Menko-Van Dam-huis" in gebruik als bejaardentehuis.
Daarna was het tot 2013 in gebruik door de Friesland Bank.
Sinds kort heeft het een nieuwe eigenaar: Oxilion.
Het huis van Miljam en Bertha Menko
Het er tegenoverliggende Huis van broer Miljam en schoonzus Bertha, Rembrandtlaan 55, nu Tromplaan
is ook van de hand van Karel de Bazel, en is na diens dood voltooid door Anthonie Pieter Smits.
Hier was van 13 mei 1941 tot 9 maart 1945 een "Wehrmachtsheim" gevestigd, waar Duitse soldaten voor rust en ontspanning [en naar verluidt meer] terecht konden.
Na de oorlog was hier jarenlang het vermaarde "Hotel Memphis" tot dit rond 1996 failliet ging, en nu is het de Enschedese vestiging van IAA Architecten.
Het huis van Alfred en Fré
Alfred en Fré, die eerst woonden aan de Ripperdastraat 21, een dubbel huis naast het latere Katholieke ziekenhuis, bouwden kort daarop, 1916, hun huis aan de Rembrandtlaan, nu Tromplaan, nummer 43. Het is in mei 1941 door de plaatselijke Duitse commandant in belag genomen. Dat huis is verwoest bij het Amerikaanse bombardement van 22 februari 1944, dat ook Nijmegen, Deventer en Arnhem raakte.
Alfred en Fré zelf waren in 1940 al met de laatste Italiaanse boot voor de aansluiting van Italë naar New York ontkomen waar zij de rest van hun leven leefden en ook zijn begraven.
Theresa Wertheim schreef:
Mei 1941 --- Sig moet zijn villa verlaten, Berta ook en het huis van Alfred is door de plaatselijke commandant in beslag genomen.
22 februari 1944 --- Net was in Enschede weer een luchtaanval. Wat allemaal gebeurd is weten we niet, maar het ouderlijk huis van onze hospita is verbrand met alle meubelen enz. Wanneer zal het einde komen?
1 maart 1944 --- Het was geen luchtgevecht maar een echte aanval op Enschede. Duizenden brandbommen vielen op Enschede. 883 huizen zijn totaal vernield, 7000 mensen dakloos, 42 doden en waarom? Is Duitsland niet groot genoeg om te bombarderen? 19 Fabrieken zijn vernield en de arbeiders moeten nu in Duitsland werken. De woede op de Amerikanen is groot. Wij waren tijdens de aanval in ons kamertje en zagen overal rook opstijgen en vuur. De mooie arbeiderswijk Pathmos is een puinhoop. In de binnenstad zijn veel gebouwen vernield en nu hebben we bijna dagelijks, soms zelf twee keer, luchtalarm.
13 maart 1944 --- [..] Van de Rembrandtlaan is het grootste deel vernield; ach die Amerikanen. De Engelsen mikken beter.
Mei 1941 --- Sig moet zijn villa verlaten, Berta ook en het huis van Alfred is door de plaatselijke commandant in beslag genomen.
22 februari 1944 --- Net was in Enschede weer een luchtaanval. Wat allemaal gebeurd is weten we niet, maar het ouderlijk huis van onze hospita is verbrand met alle meubelen enz. Wanneer zal het einde komen?
1 maart 1944 --- Het was geen luchtgevecht maar een echte aanval op Enschede. Duizenden brandbommen vielen op Enschede. 883 huizen zijn totaal vernield, 7000 mensen dakloos, 42 doden en waarom? Is Duitsland niet groot genoeg om te bombarderen? 19 Fabrieken zijn vernield en de arbeiders moeten nu in Duitsland werken. De woede op de Amerikanen is groot. Wij waren tijdens de aanval in ons kamertje en zagen overal rook opstijgen en vuur. De mooie arbeiderswijk Pathmos is een puinhoop. In de binnenstad zijn veel gebouwen vernield en nu hebben we bijna dagelijks, soms zelf twee keer, luchtalarm.
13 maart 1944 --- [..] Van de Rembrandtlaan is het grootste deel vernield; ach die Amerikanen. De Engelsen mikken beter.
Uit de Enschedese Telefoongids van 1915
Diensturen: Werkdagen: van 8,-- vm. tot 9,-- nm. Zon- en Feestdagen: van 8,-- vm. to 9,-- vm., van 1,-- nm. tot 2,-- nm. Het locale telefoonnet is dag en nacht geopend. Openbare spreekcellen zijn gevestigd: 1. Post- en Telegraafkantoor. - 2. Raadhuis. - 3. Volkspark. - 4. Politiepost Kuipersdijk, vroegere Maréchaussee kazerne. - 5. Gebouw der Gemeentewerken. 567 Menko, Alex, Fabrikant, Rembrandtlaan 12 544 Menko, H., Fabrikant, Oldenzaalschestr. 8 425 Menko, Jr., Isidoor J., Mag. "de Zon", Markt 20 309 Menko, Szn., I., Fabrikant, Oldenzaalschestr. 10 448 Menko, Julius, Fabrik., Rembrandtlaan 140 Menko, N.J., Kant., Zuiderhagen 93 141 Idem, Fabr., Brinkstr. 10-12- 259 Idem, Fabr., Roomweg 95 224 Menko, L.J., Slager, Zuiderhagen 88 358 Menko Jr., S., Fabrik., Prinsestr. 1 324 Menko N. Jzn., M.I., Fabrikant, Haaksbergerstr. 64 522 Menko N. Jzn., S., Fabrikant, Haaksbergerstr. 60 338 Menko & Zonen, S.J., Fabr., Kottendijk 34 Menko & Zonen, S.J., Kant., Molenstr. 44 185 Menko Hartogensis, Jul. N., Fabrikant, Parkweg 40 599 Menko-Hedeman, N.J., Fabrik. in confectie, Kalanderstr. 2 585 Menko-Warendorf, Alfred H., Fabrikant, Ripperdastr. 29 491 Ysfabriek, Naaml. Venn. Ensch., Dir. L.J. Menko, Beukinkstr. 316 Leeuw-Menko, M. de, in Vleeschw. en afvallen, Reudinkstr. 16